Yazılım Mimari Tasarımı

Yazılım mimari tasarımı, bir yazılım sisteminin yapısal tasarımını belirleyen süreçtir. Bu süreçte, sistemin bileşenleri, modülleri, veri akışı, iletişim yapısı ve güvenlik gibi önemli unsurlar planlanır. Amaç, yazılımın ölçeklenebilir, sürdürülebilir, güvenli ve yüksek performanslı olmasını sağlamaktır.

• Kod tekrarını önler ve yazılımın daha bakımı kolay hale gelmesini sağlar.

• Geliştirilebilir ve esnek bir yapı sunar.

• Performansı artırır ve sistemin yük altında verimli çalışmasını sağlar.

• Güvenlik açıklarını minimize eder ve sistemin saldırılara karşı dayanıklı olmasını sağlar.

• Ekibin birlikte çalışmasını kolaylaştırır ve büyük projelerde verimliliği artırır.

Farklı sistem gereksinimlerine göre birçok yazılım mimari modeli kullanılır. İşte en yaygın yazılım mimari desenleri:

1. Katmanlı Mimari (Layered Architecture)

• En yaygın kullanılan modeldir.

• Sistem sunum katmanı, iş mantığı katmanı ve veri katmanı gibi farklı katmanlara ayrılır.

• Örneğin, MVC (Model-View-Controller) bu mimariyi temel alır.

Avantajları:

✅ Modüler yapı, kod tekrarını önler.

✅ Test edilebilirliği artırır.

✅ Bakımı kolaydır.

Dezavantajları:

❌ Büyük sistemlerde performans kaybı olabilir.

❌ Katmanlar arası geçişler sistemi yavaşlatabilir.

2. Mikro Hizmet Mimarisi (Microservices Architecture)

• Büyük ve karmaşık sistemler için idealdir.

• Uygulama, bağımsız çalışan küçük servislerden oluşur.

• Örnek: Netflix, Amazon gibi büyük sistemler bu modeli kullanır.

Avantajları:

✅ Esneklik sağlar, her servis bağımsız çalışır.

✅ Kolay ölçeklenebilir.

✅ Hata izolasyonu sayesinde bir servis çökerse tüm sistem etkilenmez.

Dezavantajları:

❌ Yönetimi zor olabilir.

❌ Dağıtık sistemlerde veri senkronizasyonu sorun yaratabilir.

3. Olay Güdümlü Mimari (Event-Driven Architecture)

• Servisler arasında olay bazlı iletişim sağlar.

• Gerçek zamanlı uygulamalar için idealdir.

• Örnek: IoT sistemleri, finans uygulamaları, bildirim sistemleri.

Avantajları:

✅ Gerçek zamanlı işleme kapasitesi sunar.

✅ Performans açısından avantajlıdır.

Dezavantajları:

❌ Karmaşık hata yönetimi gerektirir.

❌ Veri tutarlılığı sağlamak zor olabilir.

4. Sunucu - İstemci Mimarisi (Client-Server Architecture)

• İstemci (kullanıcı) ve sunucu (veri sağlayıcı) arasında çalışır.

• Web ve mobil uygulamalarda yaygın olarak kullanılır.

Avantajları:

✅ Kolay yönetilebilir ve ölçeklenebilir.

✅ Kullanıcı dostu sistemler geliştirmek mümkündür.

Dezavantajları:

❌ Ağ bağlantısı olmadan çalışmaz.

❌ Sunucu çökerse tüm sistem etkilenebilir.

5. Servis Yönelimli Mimari (SOA - Service Oriented Architecture)

• Servisler, belirli görevleri yerine getiren bağımsız bileşenler olarak çalışır.

• Kurumsal yazılımlar için tercih edilir.

Avantajları:

✅ Servisler yeniden kullanılabilir.

✅ Büyük ölçekli sistemler için uygundur.

Dezavantajları:

❌ Yönetimi zor olabilir.

❌ Ağ trafiği artabilir.

Mimari model seçiminde aşağıdaki kriterler dikkate alınmalıdır:

✔ Uygulamanın ölçeği (Küçük projeler için katmanlı mimari, büyük projeler için mikro hizmetler daha uygundur.)

✔ Performans gereksinimleri

✔ Güvenlik ihtiyaçları

✔ Bakım ve güncelleme kolaylığı

✔ Ekip yetkinlikleri ve teknik altyapı